English
Polish
Jews and Communists in Occupied Warsaw
Barbara Engelking
bengelking@gmail.com BioBarbara Engelking - psychologist, professor of social sciences. She is a director of the Polish Center for Holocaust Research at the Institute of Philosophy and Sociology of the Polish Academy of Sciences. Together with Jacek Leociak, she is the scholarly supervisor of the Holocaust gallery at the Polin Museum of the History of Polish Jews in Warsaw. Recently, she published Jest taki piękny, słoneczny dzień… Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942–1945 (2011) and (together with Jacek Leociak) a new, revised, revised and extended edition of the book Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście (2013), as well as critical editions of sources: Umierać też trzeba umieć… by Mietek Pachter (2015), Sny chociaż mamy wspaniałe. Okupacyjne dzienniki Żydów z okolic Mińska Mazowieckiego (2016) and „Po wojnie, z pomocą bożą, już niebawem”. Pisma Kopla i Mirki Piżyców o życiu w getcie i okupacyjnej Warszawie (2017). Co-editor (with Jan Grabowski) and co-author of the two-volume publication Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (2018).
https://orcid.org/0000-0001-8361-4427
Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 14 (2018), pages: 80-114
Publication date: 2018-12-20
Abstract
This article describes how Jewish communists associated with the milieu of the illegal Polish Workers’ Party were hiding in occupied Warsaw. The communists created an exclusive help network, which had substantial assets: opportunities for obtaining false papers, means of subsistence, and accommodation. It also gave one a chance to participate in the struggle against the Germans and a sense of meaning. The help network was not established for the purpose of helping the Jews – the Jews and their families were aided as party members, somewhat incidentally
Keywords
Holocaust, Jews, PPR, hiding, Warsaw
References
Źródła archiwalne
Archiwum Akt Nowych (AAN)
/XXI-1, Gwardia Ludowa, Obwód I Warszawski, „Raport w sprawie aresztowania tow. Huberta”
/II-44, Delegatura Rządu na Kraj
/R-100, „Centralna technika PPR”
/R-124, Organizacja Młodzieży Socjalistycznej „Spartakus” w latach 1935–1941
/R-126, „Technika warszawska PPR 1942–1944”
/R-236, „Centralna paszportówka PPR”
/R-285, „Działalność organizacji przedpepeperowskich, Grupy Inicjatywnej, powstanie PPR”
, Zbiór akt osobowych działaczy ruchu robotniczego
/411, Akta Ryszarda Nazarewicza, „Sprawy żydowskie”
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN)
Zespół Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich
/415, Robb-Narbutt Ignacy
/929 „Dot. Narbutta Ignacego”, Relacja Ignacego Robb-Narbutta
Archiwum Instytutu Yad Vashem (AYV)
O.3, Relacje
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego (AŻIH)
, Relacje Żydów Ocalałych z Zagłady
, Pamiętniki Żydów Ocalałych z Zagłady
USC Shoah Foundation, Visual History Archive (USC, VHA)
Archiwum United States Holocaust Memorial Musuem (USHMM)
331.1., Wiera Sierpinska papers
Archiwum Studium Polski Podziemnej w Londynie (SPP)
PRM 76/1, Kraj, sprawozdania, meldunki, komunikaty
Archiwum własne autorki
Literatura przedmiotu
Alef-Bolkowiak Gustaw, Gorące dni, wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo MON, 1971.
Bartoszewski Władysław, 1859 dni Warszawy, Kraków: Znak, 1984.
Borzęcki Oskar, Brygada Korwina w szeregach ZWZ–AK w latach 1941–1943, „Dzieje Najnowsze” 2015, nr 3.
Cukierman Icchak, „Antek”, Nadmiar pamięci (siedem owych lat). Wspomnienia 1939–1946, tłum. Zoja Perelmuter, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
Domańska Aleksandra, Ulica cioci Oli. Z dziejów rewolucjonistki Warszawa: Krytyka Polityczna, 2013.
Dreifuss Havi, Changing Perspectives on Polish-Jewish Relations during the Holocaust, Jerusalem: Yad Vashem, 2012.
Edelman Marek, Getto walczy. Udział Bundu w obronie getta warszawskiego, Łódź: CK Bund, 1945.
Engelking Barbara, Ocaleni z Holocaustu, Warszawa: Cyklady, 1993.
Engelking Barbara, Dariusz Libionka, Żydzi w powstańczej Warszawie, Warszawa: Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2010.
Gontarczyk Piotr, Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy (1941–1944), Warszawa: Fronda, 2006.
Grupińska Anka, Odczytanie Listy. Opowieści o powstańcach żydowskich, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2003.
Hillebrandt Bogdan, „Trybuna Wolności” – centralny organ PPR w okresie okupacji (zarys informacyjny), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1964, nr 3.
Konspiracyjny Związek Walki Młodych w Warszawie, konsultacja naukowa Bogdan Hillebrandt, Warszawa: Warszawska Komisja Historyczna Stowarzyszenia „Pokolenia”, 2008, z. 1.
Kowalska-Kiryluk Izolda „Krystyna”, W warszawskiej organizacji [w:] Wspomnienia warszawskich peperowców 1939–1944, Warszawa: Książka i Wiedza, 1963.
Libionka Dariusz, Weinbaum Laurence, Bohaterowie, hochsztaplerzy, opisywacze. Wokół
Żydowskiego Związku Wojskowego, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2012.
Lubetkin Cywia, Zagłada i powstanie, tłum. Maria Krych, Warszawa: Książka i Wiedza, 1999.
Łęczycki Franciszek, W szeregach walki o niepodległą i sprawiedliwą [w:] Wspomnienia warszawskich peperowców 1939–1944, Warszawa: Książka i Wiedza, 1963.
Mark Bernard, Poterański Wacław, Jabłoński Wacław, Wokó ł problemu rezydentury
NKWD w getcie warszawskim, „Pamię ć i Sprawiedliwoś ć ” 2005, nr 4.
Najberg Leon, Ostatni powstańcy getta, Warszawa: ŻIH, 1993.
Nazarewicz Ryszard, Armii Ludowej dylematy i dramaty, Warszawa: Oϐicyna Drukarska, 1998.
Paulsson Gunnar S., Utajone miasto. Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy 1940–1945, tłum.
Elżbieta Olender-Dmowska, Kraków: Znak i Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN, 2009.
Sowińska Stanisława „Barbara”, Lata walki, Warszawa: Książka i Wiedza, 1962.
Spałek Robert, Komuniści przeciwko komunistom. Poszukiwanie wroga wewnętrznego w kierownictwie partii komunistycznej w Polsce w latach 1948–1956, Poznań: Zysk i S-ka, 2014.
Strzembosz Tomasz, Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939–1945, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983.
Szczygielski Zbigniew, Członkowie KPP 1918–1939 w świetle badań ankietowych, Warszawa: Książka i Wiedza, 1989.
Temkin-Bermanowa Basia, Dziennik z podziemia, Warszawa: ŻIH i Twój Styl, 2000.
Wróbel Piotr, Wokó ł problemu rezydentury NKWD w getcie warszawskim, „Pamięći Sprawiedliwoś ć ” 2005, nr 4.
Urynowicz Marcin, Zorganizowana i indywidualna pomoc Polaków dla ludności żydowskiej eksterminowanej przez okupanta niemieckiego w okresie drugiej wojny światowej [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. Andrzej Żbikowski, Warszawa: IPN, 2006.
License
Copyright (c) 2018 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Other articles by the same auhtor(s)
- Barbara Engelking, Dreams as a Source for Holocaust Research , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 9 (2013)
- Jan Grabowski, Barbara Engelking, Warsaw Jews Expelled from Switzerland to the General Government , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 1 (2005)
- Barbara Engelking, Fleeing Stigmatization, Captivity, Hunger, and Death. Jews in Warsaw During the Occupation , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 18 (2022)
- Barbara Engelking, Hesia’s Secret. Emotions in Holocaust testimonies , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 10 (2014)
- Barbara Engelking, Labyrinths and Tangles. The story of a Righteous among Nations , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 11 (2015)
- Barbara Engelking, Israel Gutman, Barbara Engelking talks with Israel Gutman , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 9 (2013)
- Jan Grabowski, Barbara Engelking, Warsaw Jews Expelled from Switzerland to the General Government , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
- Dariusz Libionka, Barbara Engelking, Anki Grupińskiej zapisywanie żydowskich opowieści (12 opowieści żydowskich); Odczytanie listy. Opowieści o warszawskich powstańcach Żydowskiej Organizacji Bojowej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 10 (2014)
- Barbara Engelking, “We are competely dependent on them...” – relations between the helpers and the hiding as exemplified by Fela Fischbein’s diary , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 4 (2008)
- Barbara Engelking, “The Germans Have Killed Our Jews, So We’re Throwing Out”. The Case of Edward Toniakiewicz , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 10 (2014)
