English
Język Polski
Przemoc sąsiedzka, nauki społeczne i powierzchowne podobieństwa
Jeffrey Kopstein
kopstein@uci.edu Biogramprofesor nauk politycznych na University of California w Irvine. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na przemocy międzyetnicznej, wzorcach wyborczych wśród mniejszości, antysemityzmie i tendencjach antyliberalnych w społeczeństwie obywatelskim. Zagadnienia te stanowią główne tematy jego najnowszych książek: Intimate Violence: Anti-Jewish Pogroms on the Eve of the Holocaust (współautor Jason Wittenberg, 2018), Politics, Memory, Violence: The New Social Science of the Holocaust (2023) oraz The Assault on the State: How the Global Attack on Modern Government Endangers our Future (2024). Publikuje artykuły również w „The Atlantic”, „The New York Times”, „The Globe and Mail” i „The Washington Post”.
https://orcid.org/0000-0002-4585-1920
University of California, Irvine
Jason Wittenberg
witty@berkeley.edu Biogramprofesor nauk politycznych na University of California w Berkeley. Zajmuje się szeroko pojętą polityką i historią Europy Wschodniej. Jego obecne projekty badawcze dotyczą erozji liberalnej demokracji i logiki ciągłości historycznej. Autor licznych publikacji na takie tematy, jak zachowania wyborcze, przemoc na tle etnicznym i religijnym, dziedzictwo historyczne oraz empiryczne metody badawcze. Jego debiutancka książka Crucibles of Political Loyalty: Church Institutions and Electoral Continuity in Hungary (2006) w 2009 r. zdobyła Nagrodę Huberta Morkena dla najlepszej książki politologicznej o religii i polityce. Ostatnio opublikował, wspólnie z Jeffreyem Kopsteinem, Intimate Violence: Anti-Jewish Pogroms on the Eve of the Holocaust (2018). Laureat Nagrody im. Bronisława Malinowskiego w dziedzinie nauk społecznych w 2019 r. oraz wyróżnienia honorowego za najlepszą książkę anglojęzyczną z zakresu historii, polityki, języka, literatury i kultury Ukrainy w latach 2019–2020.
https://orcid.org/0000-0002-4680-1052
University of California, Berkeley
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 21 (2025), Strony: 42-55
Data zgłoszenia: 2025-10-08Data publikacji: 2025-12-27
https://doi.org/10.32927/zzsim.1137
Abstrakt
Książka Jana Tomasza Grossa Sąsiedzi zainspirowała w naukach społecznych nową falę badań nad Zagładą, kładących nacisk na dynamikę lokalną, udział sprawców niemieckich i nieniemieckich, antysemityzm, chciwość, upadek norm i podziały polityczne. Główne założenie tego nurtu – że to miejscowi Polacy, a nie Niemcy, ponosili główną odpowiedzialność za masakrę w Jedwabnem – sprowokowało kluczowe pytania: dlaczego to zrobili i w jakiej mierze Jedwabne było reprezentatywne?
W książce Intimate Violence autorzy badali, dlaczego pogromy wybuchały w niektórych miejscowościach wschodniej Polski po niemieckiej inwazji w czerwcu 1941 r., a w innych nie. Uznali pogromy za bardziej prawdopodobne tam, gdzie Żydzi i nie‑Żydzi byli już politycznie spolaryzowani, zwłaszcza zaś tam, gdzie Żydzi zmobilizowali się wokół syjonizmu – nie tylko z tęsknoty za Palestyną, lecz także żądając praw narodowych w Polsce. Ta polityczna asertywność zaostrzyła konflikt z polskimi i ukraińskimi nacjonalistami i zmniejszyła sympatię do Żydów wśród szerszych rzesz ludności.
Niektórzy historycy kwestionowali, czy przemoc badana przez autorów miała rzeczywiście charakter „sąsiedzki”, lub podważali ich wyjaśnienia, ponieważ źródła rzadko bezpośrednio dokumentują podziały polityczne. W niniejszym artykule autorzy poruszają te kwestie i zastanawiają się nad szerszymi zagadnieniami metodologicznymi w badaniu przemocy na poziomie mikro. Pokrótce rozważają również współczesną kwestię: powierzchowne paralele, a zarazem fundamentalne różnice między współczesnym „antysyjonizmem” a jego historycznymi poprzednikami.
Słowa kluczowe
Jan Tomasz Gross , Jedwabne , pogromy , sąsiedzi , syjonizm
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archival Sources
Google Scholar
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historychnego
Google Scholar
301/546 Relacja Zełmana Koleśnika
Google Scholar
Literatura przedmiotu / Content related Literature
Google Scholar
Belleau Jean-Philippe, ‘Neighbor’ is an Empty Concept: How the Neighborly Turn in Mass Violence Studies Has Overlooked Anthropology and Sociology, „Journal of Genocide Research” 2024, t. 26, nr 1.
Google Scholar
Dumitru Diana, Johnson Carter, Constructing Interethnic Conflict and Cooperation: Why Some People Harmed Jews and Others Helped Them during the Holocaust in Romania, „World Politics” 2011, t. 63, nr 1.
Google Scholar
Exeler Franziska, Death and Destruction in Dayvd-Haradok: German Crimes, Local Complicity in the Holocaust, and Survivors’ Search for Justice in a Former Polesian Shtetl, „Holocaust Studies” 2025, t. 31, nr 3.
Google Scholar
Frost Lilian, Report on Citizenship Law: Jordan, Florence: EUI Global Citizenship Observatory, 2022.
Google Scholar
Gross Jan Tomasz, Sąsiedzi: Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny: Pogranicze, 2000; wyd. anglojęzyczne: Jan T. Gross, Neighbors: The Destruction of the Jewish Community in Jedwabne, Princeton: Princeton University Press, 2001.
Google Scholar
Himka John-Paul, Ukrainian Nationalists and the Holocaust: OUN and UPA’s Participation in the Destruction of Ukrainian Jewry 1941–1944, Stuttgart: ibidem, 2021
Google Scholar
Horowitz Donald L., The Deadly Ethnic Riot, Berkeley: University of California Press, 2001.
Google Scholar
Kaplan Edward H., Small Charles A., Anti-Israel Sentiment Predicts Anti-Semitism in Europe, „Journal of Conflict Resolution”, 4 VIII 2006, t. 50, nr 4.
Google Scholar
Kopstein Jeffrey S., Wittenberg Jason, Intimate Violence: Anti-Jewish Pogroms on the Eve of the Holocaust, Ithaca–London: Cornell University Press, 2018.
Google Scholar
Mishkin Benjamin, Mass Violence without Mass Politics: Political Culture and the Holocaust in Lithuania [w:] Politics, Violence Memory: The New Social Science of the Holocaust, red. Jeffrey S. Kopstein, Jelena Subotić, Susan Welch, Ithaca NY: Cornell University Press, 2023.
Google Scholar
The Neighbors Respond: The Controversy over the Jedwabne Massacre in Poland, red. Antony Polonsky, Joanna B. Michlic, Princeton: Princeton University Press, 2004.
Google Scholar
Shenhav-Goldberg Rachel, Kopstein Jeffrey S., Antisemitism on a California Campus: Perceptions and Views Among Students, „Contemporary Jewry” 2020, t. 40, nr 2.
Google Scholar
Wokół Jedwabnego, t. 1: Studia, t. 2: Dokumenty, red. Paweł Machcewicz, Krzysztof Persak, Warszawa: IPN, 2002.
Google Scholar
Żbikowski Andrzej, U genezy Jedwabnego: Żydzi na Kresach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej, wrzesień 1939 – lipiec 1941, Warszawa: ŻIH, 2002.
Google Scholar
Netografia/ Netography
Google Scholar
Constitution of Iran, https://www.constituteproject.org/constitution/Iran_1989
Google Scholar
Struve Kai, recenzja książki Jeffreya S. Kopsteina i Jasona Wittenberga Intimate Violence: Anti-Jewish Pogroms on the Eve of the Holocaust, https://www.hsozkult.de/index.php/publicationreview/id/reb-27753
Google Scholar
Zavadivker Polly, recenzja książki Jeffreya S. Kopsteina i Jasona Wittenberga Intimate Violence: Anti-Jewish Pogroms on the Eve of the Holocaust, https://www.h-net.org/reviews/showpdf.php?id=54544
Google Scholar
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Autor&"Zagłada Żydów. Studia i Materiały"
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0
Czasopismo publikowane jest w standardzie Diamond Open Access na licencji CC-BY-4.0 Deed - Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa - Creative Commons
Podobne artykuły
- Jan Grabowski, Ad van Liempt, Hitler's Bounty Hunters. The Betrayal of the Jews , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Dariusz Libionka, Barbara Engelking, Anki Grupińskiej zapisywanie żydowskich opowieści (12 opowieści żydowskich); Odczytanie listy. Opowieści o warszawskich powstańcach Żydowskiej Organizacji Bojowej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Jan Grabowski, Stefan Klemp, Freispruch für das „Mord-Bataillon”. Die NS-Ordnungspolizei und die Nachkriegsjustiz , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Jan Grabowski, Waitman Wade Beorn, Marching into Darkness. The Wehrmacht and the Holocaust in Belarus , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Tomasz Ceran, Lech M. Nijakowski, Rozkosz zemsty. Socjologia historyczna mobilizacji ludobójczej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Jan Grabowski, Powojenne dochodzenia policyjne we Francji, czyli próba samooczyszczenia paryskiej Prefektury Policji w latach 1944–1946 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Dariusz Libionka, Encyclopedia of Camps and Ghettos 1933–1945, t. 2: Ghettos in German-Occupied Eastern Europe , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Jan Borowicz, Joshua M. Greene, Sprawiedliwość w Dachau. Opowieść o procesach nazistów , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Jan Borowicz, Anatol Chari, Timothy Braatz, Podczłowiek. Wspomnienia członka Sonderkomanda , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Dariusz Libionka, Uwagi o ratowaniu Żydów w „okolicach Treblinki” [recenzja: Edward Kopówka, ks. Paweł Rytel-Andrianik, Dam im imię na wieki. Polacy z okolic Treblinki ratujący Żydów] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
<< < 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.
